Oswald Nunes is sinds 1986 advocaat en verbonden aan KBS Advocaten in Utrecht, een kantoor dat zich volledig richt op de gezondheidszorg. Hij is gespecialiseerd in civiele, tuchtrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid van beroepsbeoefenaren en instellingen in de zorg. In deze blog vertelt Oswald wat een tuchtklacht inhoudt en benadrukt hij het belang van goede communicatie tussen de zorgprofessional en de patiënt.

Klachten en tuchtklachten: wat is het verschil?
Zorgprofessionals kunnen te maken krijgen met klachten en tuchtklachten. “Een gewone klacht kan bijvoorbeeld gaan over de bejegening door een zorgverlener, de persoonlijke aandacht voor een patiënt of, wat regelmatig voorkomt, het zoekraken van persoonlijke spullen. Zo’n klacht kan je bijvoorbeeld neerleggen bij de klachtenfunctionaris van een zorginstelling en kan meestal met een goed gesprek worden opgelost”, legt Oswald uit. Een tuchtklacht daarentegen is formeler van aard. "Een tuchtklacht dien je in bij het tuchtcollege en is bedoeld voor zwaardere zaken. Hieraan is ook een formele uitspraak verbonden. De procedure bij het tuchtcollege is bewust laagdrempelig gehouden, en iedere gemotiveerde klacht wordt in behandeling genomen. Het is aan de patiënt of hij de klacht bij de instelling neerlegt of bij het tuchtcollege indient.”

Wie kan een tuchtklacht indienen en waarover?
In de Wet BIG is bepaald wie een tuchtklacht kan indienen en op wie het tuchtrecht van toepassing is. Dit betekent dat zorgprofessionals die in het BIG-register staan ingeschreven, te maken kunnen krijgen met een tuchtklacht. “De grootste categorie klagers is de rechtstreeks belanghebbende, oftewel de patiënt zelf”, legt Oswald uit. “Daarnaast kunnen echtgenoten met een machtiging klagen en ook nabestaanden, mits zij de wil van de overledene vertegenwoordigen. Andere partijen die een tuchtklacht kunnen indienen, zijn bijvoorbeeld de werkgever, de zorgverzekeraar en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Deze laatste partij komt in beeld wanneer het algemeen belang in het geding is.”

Daarnaast gaat Oswald in op de meestvoorkomende tuchtklachten. “In het jaarverslag van het tuchtcollege staat dat er 1030 tuchtklachten in 2023 zijn ingediend. Er staan 380.000 mensen in het BIG-register, dus er waren vorig jaar relatief weinig tuchtklachten. De meestvoorkomende tuchtklachten gaan over onjuiste behandeling, een verkeerde diagnose, geen of onvoldoende zorg, onjuiste rapporten, en schending van het beroepsgeheim.”

De gevolgen van een tuchtklacht voor een zorgprofessional
Het tuchtrecht dient om de kwaliteit van de zorg te bewaken en te bevorderen, en om patiënten te beschermen tegen ondeskundig handelen van zorgprofessionals. “Als een klacht gegrond wordt verklaard, kan de tuchtrechter een maatregel opleggen aan de zorgverlener”, vertelt Oswald. “Afhankelijk van de ernst van de klacht kunnen er diverse maatregelen worden opgelegd, die aanzienlijke consequenties kunnen hebben voor de beroepsuitoefening. De tuchtrechter vindt het daarnaast heel belangrijk dat zorgverleners leren van de uitspraak en hun werkwijze aanpassen om de kwaliteit van de zorg te waarborgen.”

Oswald benadrukt dat het belangrijk is om onvrede bij patiënten tijdig te signaleren om zo klachten te voorkomen. Goede communicatie speelt hierbij een cruciale rol. "Voel je dat er onweer in de lucht hangt? Maak het dan bespreekbaar. Vraag wat er aan de hand is en hoe je het samen kunt oplossen. Het probleem wegmoffelen kan later tegen je gebruikt worden. In tuchtzaken hoor je vaak dat patiënten zich niet serieus genomen voelen. Daarnaast is het cruciaal om patiëntendossiers goed bij te houden, zodat je jezelf achteraf kunt verantwoorden."

Wat je moet doen bij een tuchtklacht
Wanneer je als zorgprofessional een tuchtklacht ontvangt, is het belangrijk om kalm te blijven en professioneel te reageren. “Ik zeg altijd: doe wat er op een autoschadeformulier staat: blijf hoffelijk en word vooral niet boos.” Daarnaast raadt Oswald aan om niet zelf aan de zaak te sleutelen vanwege de emotionele betrokkenheid. "Betrek een collega die met meer afstand naar de situatie kan kijken. Bovendien is het cruciaal om deskundige hulp in te schakelen, zoals een klachtenfunctionaris of interne jurist van de zorginstelling, of een externe advocaat. Deze professionals kennen de procedure, kunnen uitleg geven en begeleiden je door het proces. En heel belangrijk: wees hard op de inhoud, maar zacht op de relatie. Zelfs als je de klacht onterecht vindt, ga er niet met gestrekt been in. Blijf die vriendelijke dokter die bereid is om het nog een keer rustig uit te leggen.”

Congres over tuchtklachten
Het congres ‘Een tuchtklacht, en dan?’ vindt plaats op 11 december in Amersfoort. Tijdens dit congres leer jij als zorgprofessional wat je wel en niet moet doen als je met een tuchtklacht geconfronteerd wordt. Oswald zal optreden als dagvoorzitter en spreker en moedigt zorgprofessionals aan om naar het congres te komen.

“De kans dat je een tuchtklacht krijgt is vrij klein. Toch is iedere dokter er bang voor en houd je er altijd rekening mee. Als je weet hoe een tuchtprocedure werkt, wat er van je wordt verwacht als zorgprofessional, en hoe een tuchtklacht wordt beoordeeld, hoef je minder angstig te zijn dat het je overkomt. Kennis geeft rust. Mocht het dan toch een keer gebeuren dat je een tuchtklacht krijgt, ben je door het volgen van dit congres beter voorbereid.”

Tijdens deze dag zullen ervaren juristen hun kennis delen, en komt er ook een vakgenoot aan het woord die zelf met een tuchtklacht te maken heeft gehad. In de middag is er een interactief programma waarbij verschillende casussen worden besproken. Schrijf je nu in!